بازشناسی سیاست، جامعه و دولت در عربستان: 2011-2015 میلادی

کنکاش در ماهیت رابطه ساختار قدرت سیاسی و ارکان آن با جامعه یا نیروها و گروه­های اجتماعی، بحث محوری جامعه­شناسی سیاسی است. در این نوشتار، از چشم­انداز جامعه­شناسی سیاسی به تحلیل رابطه دولت و جامعه در عربستان پرداخته می­شود. پرسش پژوهش این است که چه رابطه­ای بین ماهیت دولت نئوپاتریمونیال عربستان و انقباض جنبش‌ها و قیام­های اصلاح­طلبی در وضعیت فعلی عربستان وجود دارد؟ فرضیه اصلی پژوهش این است که دلیل اصلی عدم موفقیت جنبش­ها و قیام­های اصلاح­طلبی در کوتاه‌مدت، به ماهیت رژیم نئوپاتریمونیال عربستان و انحصار ابزارهای سلطه و کنش معطوف به سرکوب برمی‌گردد. در این حالت روندها و جنبش‌های مردم‌سالار در این کشور حداقل در کوتاه‌مدت، حالتی انقباضی به خود می­گیرد. پرسش دوم این است که آینده تحولات سیاسی در جامعه عربستان چگونه خواهد بود؟ فرضیه دوم در پاسخ به پرسش دوم، این است که در چشم‌انداز بلندمدت به دلیل فرایند مدرنیزاسیون (البته توسعه ناموزون)، شهرنشینی و رشد طبقه متوسط، سیاست سرکوب جنبش­های دموکراتیک دیگر کارایی نخواهد داشت و در این حالت رژیم آل سعود حالتی انقباضی و بالعکس جنبش اصلاح‌طلبی با هدف تغییر ساختاری حالتی انبساطی به خود خواهد گرفت. روش مقاله، توصیفی ــ تاریخی است که به ماهیت رابطه دولت و جامعه در عربستان سعودی پرداخته، با کاربست نظریه­های ترکیبی، فهم نسبتاً دقیقی از واقعیات جامعه کنونی عربستان ارائه می‌کند.